راه اندازی تاکسی گردشگری در توسعه صنعت توریسم مطالعه موردی: شهر تهران

 راه اندازی تاکسی گردشگری در توسعه صنعت توریسم مطالعه موردی: شهر تهران

چکیده

صنعت توریسم در ایران به دلیل مسائل فرهنگی ، سیاسی و عدم توجه ویژه از سوی برنامه ریزان در سال های گذشته بسیار مهجور مانده است در حالی که توسعه این صنعت می تواند جایگزینی مناسب بر درآمدهای نفتی باشد. در میان انبوه مشکلات و در فهرست مفصل کمبودها، ضعف سیستم حمل و نقل در شهرهای بزرگ و کوچک و همچنین ایجاد ارتباط مناسبتر میان بخش حمل و نقل و گردشگری، ضعفی است که به چشم می آید و شایسته است برای رفع و رجوع آن چاره ای مناسب اندیشیده شود. به رغم آنکه طی سالهای گذشته فعالیتها  تلاش های زیادی برای بهبود کیفیت و کمیت سیستم حمل و نقل عمومی شهری ها، از اتوبوس و مترو گرفته تا تاکسی صورت گرفته، اما هنوز تا رسیدن به وضعیت مناسب و ایده ال برای گردشگری فاصله زیادی وجود دارد. در این مطالعه به بررسی تاثیر و نقش تاکسی گردشگری (به عنوان یکی از وسایل حمل و نقل) در رونق این صنعت پرداخته می شود و مطالعه موردی در آن شهر تهران خواهد بود. به نحوی که در واقع نیاز به راه اندازی و همچنین ارتقاء تاکسی گردشگری مورد بررسی قرار می گیرد.. بطور عمده رانندگان یا از آموزش های مرتبط برخوردار می شوند و یا تحت نظارت شرکت های گردشگری مقصد فعالیت می نمایند. تحقیق حاضر از نوع پژوهشی – کاربردی است. مهمترین داده ها و اطلاعات مورد استفاده در این مطالعه از طریق مطالعه پژوهش های انجام شده در خارج از کشور و همچنین از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است.  تحلیل داده ها با استفاده از مدل SWOT انجام گرفته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که با توجه به مدل سوات، راهبرد پیشنهادی، راهبردهای تهاجمی یا توسعه ای هستند. این واقعیت به خوبی توجیه کننده نیاز جدی به اهتمام مسئولان جهت راه اندازی و ارتقاء تاکسی گردشگری در ایران و بالاخص در تهران دارد. وضعیت فعلی نشان می دهد که نقاط قوت و فرصت ها باعث غلبه بر نقاط ضعف و تهدیدها خواهند شد.

مقدمه

گردشگری یکی از بزرگترین صنایع دنیا بوده که دارای رشد سریعی می باشد. برای بسیاری از نواحی گردشگری مهم ترین منبع درآمد است و برای دیگر مناطق بازده اقتصادی حاصل از گردشگری بسیار زیاد است. بر طبق پیش بینی سازمان جهانی گردشگری تا سال ۲۰۲۰ گردشگری بین المللی به تعداد ۱٫۶ میلیون نفر برسد و گردش مالی ناشی از آن به پیش از ۲ تریلیون دلار در سراسر دنیا باشد (WTO, 1988).

گردشگری به خاطر برخورداری از توانمندی بالا در خلق و ارتقاء مولفه های توسعه ملی، منطقه ایی و شهری و روستایی همیشه مورد توجه و ستایش بوده است. بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد به ایجاد اشتغال در بخش خصوصی و تبادلات فرهنگی و انسانی و توسعه ساختار زیربنایی می دانند (رشیدنیا و گندم کار، ۱۳۹۰).

امروزه صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا و فراگیر همه ارکان وجودی یک جامه و سیستم های جهانی را در بر گرفته است. گردشگری در معنای اصل خود از قرن نوزدهم با اصالت و انگیزه است نه سفرهای بدون هدف و برنامه. در اصل گردشگری بر اساس خواست و اراده ی ملت ها صورت میگیرد. سازمان های دولتی و بخش خصوصی تنها برنامه­ریزان این سفرهای هدفمند هستند که باید متناسب با خواسته های عمومی به برنامه­ریزی بپردازند تا گردشگری به بهترین نحو انجام شود (توکلی و گلدی شرافت، ۱۳۸۸).

جهانگردی و تفرج در ذات خود کمترین وابستگی را به تکنولوژی های آلاینده را دارد. توسعه خدمات جهانگردی نه فقط اصالت های منطقه ای را برجسته می نماید، بلکه از حاصل آن در حفظ و ساماندهی این اصالت ها و نیز در بوجود آوردن توازن بهینه منبع و طرز استفاده مناسب از آن برای حفظ و نگهداری و رشد و توسعه منابع طبیعی و ملی بهره می جوید و همزمان با آن از مزایای اقتصادی آمد و شدهای مربوطه برخوردار میشود (میکائیلی، ۱۳۷۹) . عوامل زیادی بر صنعت گردشگری تاثیر می گذارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.

یکی از جنبه های حائز اهمیت در مبحث آسایش و راحتی سفر، مسئله حمل و نقل است. کلید واژه حمل و نقل در ادبیات گردشگری، کلیدواژه ای مهم، محل رجوع و کارآمد است. در میان حجم انبوه مقالات علمی که در هر سال در حوزه مسائل گردشگری و توسعه پایدار در معتبرتریم مجلات آکادمیک جهان منتشر می شوند، مقالات زیادی به موضوع حمل و نقل به طور عام و حمل و نقل شهری به طور خاص اختصاص دارند (Lumsdon and Page, 2004; Hanna, 2005; King, 2007; Peeters et al., 2007; Dubois et al., 2010; Brackstone et al., 2011; Martin and Paul, 2011  و همچنین اسلام شعار و جمالی باصری، ۱۳۹۳، نظریان و همکاران، ۱۳۸۹، خطیب زاده و همکاران، ۱۳۹۴ و …). برای درک نسبت این دو موضوع مهم نیاز چندانی به مقدمه چینی و شرح و بسط تئوری های پیچیده یا آسان علمی نیست. کافی است که به تجربیات شخصی خود مراجعه کنیم و این نسبت را در کیفیت های مختلف بر اساس تجربه هایی که از این امر در مکان های متفاوت به دست آورده ایم، جست و جو کنیم. قطعا در فهرست مهمترین مقاصد گردشگری جهان باید نام شهرهایی چون نیویورک، لندن، پاریس، رم، استانبول، کوآلالامپور، دوبی و … را پشت سر هم ردیف کرد (رضوانی و همکاران، ۱۳۹۴). شهرهایی که هر کدام علاوه بر آنکه صاحب جزابیت ها و دیدینی ها توریستی اند، از امکانات پایه ای و زیرساخت های مناسبی نیز در حوضه خدمات شهری برخوردارند. و همین امکانات و زیرساخت هاست که نظام سرویس دهی به توریست ها در واقع مخاطبن هدف گردشگری و یکی از ارکان توسعه پایدار شهرها هستند.  شهرهایی که گاهی جمعیت گردشگران آن ۲۰ درصد جمعیت فعال شهر را در بر می گیرند. بی شک مدیران و برنامه ریزان برای آماده سازی این زیرساخت ها زوایای گوناگونی را در نظر گرفته اند. قطعا نظام حمل و نقل عمومی شهرها، بر اساس برنامه های صرفا فیزیکی یا توسعه های کمی تنظیم نشده است و لایه های فرهنگی و اجتماعی نیز در برنامه ریزی دخیل و موثر بوده اند. به عنوان مثال در زمینه آموزش، قطعا بحث آموزش رانندگان و بالا بردن مهارت های ارتباطی و خدماتی آنها برای سرویس دهی به گردشگران یکی از مباحث عمده و تاثیر گذار در این حوزه است. یا در مقوله فرهنگ سازی، ایجاد بسترهای فرهنگی و اجتماعی در متن جامعه برای تثبیت موقعیت حمل و نقل عمومی نقشی موثر ایفا کرده است. چنانکه در صفحات آتی خواهید دید که چطور مدیران کلانشهرهایی مثل لندن، نیریورک، پاریس و یا حتی استانبول تاکسی و مترو و اتوبوس هایشان را تبدیل به نمادها و نشانه های آشنای توریستی در فرایند برندسازی شهر ها کرده اند. تاکسی ها و اتوبوس های لندن، متروی نیویورک و پاریس، یا تراموای استانبول علاوه بر آنکه در سیسستم حمل و نقل شهری ایفای نقش می کنند کارکرد دیگری هم دارند و به عنوان یکی از جذابیت های تورریستی مورد توجه گردشگران قرار می گیرند (Nelson, 2001; CRS, 2006; Costa, 2009; Passos et al., 2011; Silva, 2011; Aarhaug, 2014; Komain et al., 2015). در این مطالعه به بررسی تاثیر و نقش تاکسی گردشگری در رونق این صنعت پرداخته می شود و مطالعه موردی در آن شهر تهران خواهد بود.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق   

۱-۱) مقدمه. ۲

۱-۲) بیان مسئله. ۴

۱-۳) تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی.. ۷

۱-۴) اهمیت و ضرورت تحقیق.. ۹

۱-۵) سوالات تحقیق.. ۱۱

۱-۶) پیشینه تحقیق.. ۱۲

۱-۷) فرضیات تحقیق.. ۱۶

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

۲-۱) مقدمه. ۱۸

۲-۲) انواع گردشگری.. ۲۱

۲-۳) گونه‌شناسی جاذبه‌های فرهنگی در گردشگری.. ۲۴

۲-۳-۱) جاذبه‌های طبیعی.. ۲۵

۲-۳-۲) جاذبه‌های فرهنگی.. ۲۶

۲-۳-۲-۱) جاذبه‌های فرهنگیِ مادی.. ۲۶

۲-۳-۲-۲) جاذبه‌های فرهنگی غیر مادی.. ۲۷

۲-۴) گردشگری پایدار ۲۸

۲-۵) توسعه پایدار کشور در گرو گردشگری.. ۳۰

۲-۶) میراث فرهنگی و توسعه گردشگری.. ۳۳

۲-۶-۱) میراث فرهنگی و هویت.. ۳۴

۲-۶-۲) زمینه‌های آموزش  جهت حفظ و حراثت از میراث فرهنگی.. ۳۷

۲-۶-۳) سایت‌های باستان‌شناسی، تاریخی و فرهنگی.. ۳۹

۲-۶-۳-۱) الگوهای خاص فرهنگی.. ۴۰

۲-۶-۳-۲) هنرها و صنایع دستی.. ۴۱

۲-۶-۳-۳) فعالیت‌های جذاب اقتصادی.. ۴۱

۲-۶-۳-۴) اماکن شهری جذاب.. ۴۲

۲-۶-۳-۵) جشنواره‌‌ها و رویدادهای فرهنگی.. ۴۲

۲-۶-۳-۶) آداب و رسوم مهمانپذیری ساکنان. ۴۲

۲-۷) حمل و نقل و گردشگری.. ۴۲

۲-۸) ابعاد حمل ونقل پایدار شهری.. ۴۳

۲-۸-۱) بعد زیست محیطی حمل و نقل پایدار ۴۴

۲-۸-۲) بعد اجتماعی حمل و نقل پایدار ۴۴

۲-۸-۳) بعد اقتصادی حمل و نقل پایدار ۴۴

۲-۹) محورهای حمل و نقل پایدار ۴۵

۲-۱۰) اهداف حمل و نقل پایدار ۴۷

۲-۱۱) راهبردها و استراتژی‌های عمده حمل و نقل پایدار ۵۳

۲-۱۱-۱) تغییرات در تکنولوژی وسایل نقلیه / سوخت.. ۵۴

۲-۱۱-۲) اصلاح نحوه ی استفاده از وسایل.. ۵۴

۲-۱۱-۳) مدیریت تقاضا ۵۵

۲-۱۱-۴) استراتژی کاربری زمین.. ۵۵

۲-۱۲) تاثیر حمل و نقل و گردشگری.. ۵۵

۲-۱۳) توسعه گردشگری پایدار در گرو حمل و نقل پایدار ۵۷

۲-۱۴) تاکسی گردشگری و نقش آن در توسعه صنعت گردشگری پایدار ۵۸

۲-۱۵) مفهوم تاکسی گردشگری و انواع آن. ۶۱

۲-۱۶) تاکسی گردشگری جایگزین مناسب برای وسایل شخصی در ایران (ضرورت وجود) ۶۳

 فصل سوم: روش شناسی و مطالعه محیطی

۳-۱) مقدمه. ۶۶

۳-۲) روش سوات.. ۶۷

۳- ۳) مراحل مختلف در روش سوات.. ۶۸

۳-۴) استراتژی ها و راهبرد ها در روش سوات ۶۸

۳-۵) آشنایی با تاریخ تهران. ۷۱

۳-۶) تاریخ افسانه‌ای تهران. ۷۵

۳-۷) مراکز دیدنی شهر تهران. ۷۶

۳-۷-۱) اماکن زیارتی و مذهبی.. ۷۷

۳-۷-۲) بناهای تاریخی.. ۷۹

۳-۷-۳) جاذبه های طبیعی.. ۸۳

۳-۷-۴) موزه‌ها ۸۳

۳-۷-۵) گورستان‌ها ۸۵

۳-۷-۶)‌ مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران. ۸۵

۳-۷-۷)‌ مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ گلستان. ۸۷

۳-۷-‌۸) مجموعه فرهنگی، تاریخی سعدآباد. ۸۸

۳-۸) تاریخچه تاکسی و تاکسیرانی در تهران. ۹۱

فصل چهارم: تحقیقات کتابخانه ای و میدانی

۴-۱) بررسی تجربیات جهانی در خصوص تاکسی گردشگری.. ۹۴

۴-۲) بررسی تاثیر راه اندازی تاکسی گردشگری در توسعه صنعت توریسم  . . . ۹۷

۴-۲-۱) عوامل داخلی و خارجی موثر بر عمکرد تاکسی گردشگری در . . . ۹۷

۴-۲-۲) تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها ۹۹

۴-۲-۳) نحوه درجه بندی عوامل داخلی و خارجی.. ۱۰۰

۴-۲-۴) تعیین جایگاه راهبردها ۱۰۴

۴-۳) آموزش رانندگان به عنوان یکی از راهبردهای کاربردی.. ۱۰۸

۴-۳-۱) آموزش ارائه خدمات به مشتری.. ۱۰۸

۴-۳-۲) آموزش شناخت فرهنگی.. ۱۰۹

۴-۳-۳) آموزش پیشرفته رانندگی.. ۱۰۹

۴-۳-۴) دوره کارورزی.. ۱۱۰

 فصل پنجم: آزمون فرضیات،  نتیجه گیری و پیشنهادات

۵-۱) آزمون فرضیات.. ۱۱۲

۵-۲) نتیجه گیری.. ۱۱۳

۵-۳) پیشنهادات و طرح. ۱۲۰

منابع.. ۱۲۵