رابطه ویژگی های شخصیتی و اطلاعات جمعیت شناختی با عملکرد تحصیلی داوطلبان کنکور
چکیده
مقدمه. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی(روان رنجور خویی ، برون‌گرایی ، گشودگی ، خوشایندی و باوجدان بودن) و اطلاعات جمعیت شناختی(سطح در آمد والدین، تحصیلات والدین، شغل والدین و جنسیت) با عملکرد تحصیلی داوطلبان کنکور۹۶ صورت گرفته است.
روش شناسی پژوهش. این پژوهش توصیفی و به‌صورت همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه داوطلبان کنکور شهر تهران که در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ تشکیل می دادند که تعداد ۱۵۰ نفر به عنوان حجم نمونه تعیین گردید. افراد با روش نمونه‌گیری در دسترس و به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسشنامه های پرسشنامه فرم کوتاه شخصیتی نئو ، ویژگی های جمعیت شناختی و عملکردتحصیلی داوطلبان کنکور(رتبه داوطلبان کنکور) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شد.
یافته ها. نتایج تحقیق نشان داد بین ویژگی های شخصیتی روان رنجور خویی و عملکرد تحصیلی داوطلبان کنکور(رتبه) رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد. همچنین بین ویژگی های شخصیتی برون‌گرایی ، گشودگی و باوجدان بودن رابطه معنی داری و منفی وجود دارد. علاوه بر این یافته ها نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی خوشایندی و عملکرد تحصیلی در کنکور رابطه ی معنی دار ی وجود ندارد. همچنین اطلاعات جمعیت شناختی(سطح در آمد والدین، تحصیلات والدین، شغل والدین و جنسیت) توانستند عملکرد تحصیلی داوطلبان کنکور۹۶ را پیش بینی کنند.
نتیجه گیری. بر اساس یافته ها می توان گفت ویژگی های شخصیتی و اطلاعات جمعیت شناختی در عملکرد تحصیلی داوطلبان کنکور۹۶ موثر است.
کلیدواژه ها: روان رنجور خویی – برون‌گرایی – گشودگی – خوشایندی و باوجدان بودن- اطلاعات جمعیت شناختی- عملکرد تحصیلی – کنکور
مقدمه
ﯾﮑﯽ از واﻗﻌﯿﺖﻫﺎی ﻣﻬـﻢ ﺟﻬـﺎن ﻫﺴـﺘﯽ وﺟـﻮد ﺗﻨـﻮع در ﻣﯿـﺎن ﭘﺪﯾـﺪهﻫـﺎ ی ﻋـﺎﻟﻢ اﺳـﺖ. ﻧـﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮق دارﻧﺪ، ﺑﻠﮑﻪ اﻋﻀﺎی ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺪ. اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﻤﻮل ﻫﻤـﯿﻦ ﻗﺎﻋـﺪه اﻧـﺪ. داﻧـﺶ آﻣـﻮزان از ﻟﺤـﺎظ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽﻫـﺎ ی ذﻫﻨـﯽ، روشﻫﺎی آﻣﻮﺧﺘﻦ، ﺳﺒﮏ و ﺳﺮﻋﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮی، آﻣﺎدﮔﯽ، ﻫﻮش و اﺳـﺘﻌﺪاد، ﺷﺨﺼـﯿﺖ، ﻋﻼﻗـﻪ و اﻧﮕﯿﺰش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ داﻧﺶ و اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، درﻧﻈـﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻓﺮدی داﻧﺶآﻣﻮزان در آﻣﻮزش و ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺧﺎص آﻧﻬـﺎ از وﻇﺎﯾﻒ ﻣﻬﻢ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮاﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻓﺮدی ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن از ﺳﻮی ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﯾـﺎدﮔﯿﺮی و اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﻄﺢ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ آﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ (ﺳﯿﻒ، ۱۳۸۸).
عملکرد ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺﻫـﺎ ی ﻣﻬـﻢ در ارزﺷـﯿﺎﺑﯽ آﻣﻮزﺷـﯽ اﺳـﺖ و ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﯿﺰان دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و اﻫـﺪاف آﻣﻮزﺷـﯽ اﺳـﺖ. رﺑـﺮ (۱۹۸۵) و ﻻدﯾـﻦ(۱۹۶۷) عملکرد ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ را اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده اﻧﺪ: «واژه عملکرد ﺗﺤﺼـﯿﻠﯽ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮه ای از ﺟﺎﯾﮕـﺎه ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺶآﻣﻮز اﺷﺎره دارد، اﯾﻦ ﺟﻠﻮه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﻤﺮه ای ﺑﺮای ﯾﮏ دوره ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﻤﺮات در دورهای ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﻤﺮات دورهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ» (ﺑـﻪ ﻧﻘـﻞ از رﺋﯿﺲ ﺳﻌﺪی، ۱۳۸۶).
موضوعی که سال های اخیر توجه مسئولان را به خود جلب کرده است و موجبات نگرانی را نیز فراهم نموده؛ این است دانش آموزان پس از ورود به دانشگاه و همچنین در مقطع پیش دانشگاهی با افت تحصیلی قابل ملاحظه ای روبرو می شوند (مقدس جعفری ،۱۳۸۳). از آنجا که ارتقا بعد علمی افراد جامعه به ویژه دانشجویان و دانش آموزان آینده ساز ، از مهمترین ابعاد دخیل در پیشرفت جامعه بویژه دانشجویان و دانش آموزان آینده ساز ، از مهمترین ابعاد دخیل در پیشرفت جامعه می باشد ، عملکرد تحصیلی به عنوان نمود بارز و آشکار سطح پیشرفت یا افت تحصیلی از اهمیت خاصی بر خوردار است. بنابر این پرداختن به موضوع عملکرد تحصیلی دانشجویان و دانش آموزان و پیش بینی آن بر اساس ویژگی های شخصیتی ، سوابق تحصیلی و ویژگی های جمعیت شناختی دانش آموزان نیز به منظور دست یافتن به راهبردهای پیشگیرانه ، یکی از مهمترین ضروریات است، چون بدون شناخت علل و عوامل ، دستیابی به هبرنامه های صحیح و اصلاح مشکلات امکان پذیر نخواهد بود(رادپور و همکاران،۱۳۹۱).
بیان مساله
عملکرد ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ که در سیستم آموزشی به رشد و افت تحصیلی تعبیر می شود، از مسائلی است که توجه کشور را در چندسال اخیر در بین دانشجویان و دانش آموزان به خود جلب کرده است، همچنین آمار بالای قبولی در دانشگاه ها از بین داوطلبان کنکور نگرانی در این حوزه را بیشتر کرده است (رادپور و همکاران،۱۳۹۱).ﺑﺮای عملکرد ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻣﻼکﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ را ﻣﯽﺗﻮان در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ ﮐـﻪ ﻣﺸـﻬﻮرﺗﺮﯾﻦآن، ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﻤﺮات ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. رادﯾﻨﮓ(۲۰۰۱، ﺑـﻪ ﻧﻘـﻞ از رﺋـﯿﺲ ﺳـﻌﺪی،۱۳۸۶) ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳﺖ عملکرد ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از، آن ﻣﻘﺪار از ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در آزﻣﻮنﻫـﺎ و اﻣﺘﺤﺎﻧـﺎت و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺑﺤﺚﻫﺎی ﮐﻼﺳﯽ و ﮐﺎرﮔﺮوﻫﯽ آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺷﺎره ﺑﻪ اﻓـﺮادی دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﻧﮕﯿـﺰه دارﻧـﺪ، ﺗﮑـﺎﻟﯿﻔﯽ ﮐـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ دارای ﺳـﻄﺢ دﺷﻮاری ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ، دارای اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺎ ﭘﺸـﺘﮑﺎر و ﭘـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ، ﺷﮑﺴـﺖ را ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻓﻘﺪان ﺗﻼش ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، اﻫﺪاف ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت دارﻧﺪ، ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازﻧﺪ و از آنﭼـﻪ ﮐـﻪاﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ اﺣﺴﺎس ﻏﺮورﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.
جدا از بهره هوشی، ویژگیهایی چون جنسیت، سن، تجربیات گذشته، نوع شخصیت، سبکهای یادگیری و شناختی، علائق و انگیزه ها تعامل معناداری با موفقیتهای تحصیلی نشان داده اند، یکی از ویژگیهای مهم یادگیرندگان شخصیت آنان میباشد(سهین[۱]،۲۰۰۸).به لحاظ مفهومی ویژگی شخصیت به راه هایی اشاره دارد که یک فرد جهت رویارویی با مسائل جدید انتخاب مینماید. این ویژگی ها معموال ثابت و تغییرناپذیرند(ویرما و شیخ[۲]،۱۹۹۶). به طور کلی در روانشناسی امروز، دیدگاههای متفاوتی در مورد شخصیت وجود دارد. یکی از رویکردهایی که نزد اهل فن از پذیرش نسبی برخوردار است، نظریه ۵ عاملی شخصیت است(بردبار،۲۰۱۲). کاستا و مک کری[۳] (۱۹۹۲) با استفاده از تحلیل عاملی به این نتیجه رسیدند که میتوان بین تفاوتهای فردی در عوامل شخصیتی، پنج بعد عمده را از یکدیگر تفکیک کرد. نوروزگرایی[۴] ، به تمایل فرد برای تجربه اضطراب، تنش، خصومت، تکانشوری، افسردگی و خود کمبینی اشاره دارد، همچنین برونگردی، به تمایل فرد برای مثبت بودن، جرأتطلبی، پرانرژی بودن و صمیمی بودن اشاره می کند، علاوه بر این تجربه پذیری[۵] با تمایل فرد برای کنجکاوی، عشق به هنر، هنرمندی، انعطافپذیری و خردورزی اطالق میگردد، در حالی که توافق[۶] به تمایل فرد برای بخشندگی، مهربانی، سخاوت، همدلی و همفکری، نوعدوستی و اعتمادورزی همراه است. وظیفه شناسی نیز به منظم بودن،کارا بودن، داشتن قابلیت اعتماد و اتکا، خود نظمبخشی، پیشرفتمداری، منطقی بودن و آرام بودن فرد اشاره می کند(حق شناس،۲۰۰۶). متغیرهای شخصیتی چون درونگردی-برونگردی، نیاز به نزدیکی(آمیچا-هامبورگیر و کینار[۷]،۲۰۰۷)، شناخت منبع کنترل(هافمن[۸] و همکاران،۲۰۰۳) و جستجوگری حسی(آلونزو و آیکین،[۹]۲۰۰۴) مطرح شده اند.وسترمان[۱۰] و همکاران (۲۰۰۲) در بررسیهای خود دریافتند که صفات شخصیتی میتواند پیش بینی کننده قوی و معناداری برای عملکرد تحصیلی دانشجویان باشد. در همین راستا چری و نایورایی[۱۱](۱۹۹۳) روابط معناداری میان ویژگیهای شخصیت و عملکرد تحصیلی گزارش کردند . برخی از محققین در حوزه شخصیت، معتقدند که دانش آموزان با وجدان به کسب نمره های بالاتر و انجام دادن تکالیف فوق برنامه گرایش دارند(چری و نایورایی،۱۹۹۳).
ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨﺪهﻫﺎی ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ داﻧـﺶ آﻣـﻮزان در ﻣﺪرﺳـﻪ ﺳـﻄﺢﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد، ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﻤـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻋ ﻤﻠﮑـﺮد ﺗﺤﺼـﯿﻠﯽ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮐﺎﻣـﻞﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻔﺎوت در ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺳـﺆال ﭘﺎﺳﺦ داد ﮐﻪ ﭼـﺮا ﺑﻌﻀـﯽ از داﻧـﺶآﻣـﻮزان در امتحاناتی مانندکنکور رتبه برتر کسب می کنند، در ﺣـﺎﻟﯽ که داﻧﺶآﻣﻮزان دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ در همان اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت رد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ لذا ﺑـﺎ آﮔـﺎﻫﯽ از اینﮐﻪ ﺗﻔﺎوت در ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﻔﺎوت در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ را ﺗﺒﯿـﯿﻦ ﮐﻨـﺪ، ﺗﻌـﺪاد زﯾﺎدی از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻧﻘﺶ ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﮐﻨﻨـﺪه ی ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻫـﺎ ی ﻧـﺎﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ ﯾـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻏﯿﺮﺗﺤﺼﯿﻠﯽ را ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺳﺮﻟﻮﺣﻪی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺧﻮد ﻗـﺮار داده اﻧـﺪ از ﺟﻤﻠـﻪاﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻣﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ وﯾﮋﮔـﯽ ﻫـﺎ ی ﺷﺨﺼـﯿﺘﯽ و روش ﻫـﺎ ی ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد (اﺳﺘﺮﻧﺒﺮگ، ۱۹۹۹، ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﮐﺪﯾﻮر، ﺷﮑﺮی، ﻓﺮزاد، و ﺳﻨﮕﺮی، ۱۳۸۵).
بنابراین این تحقیق به دنبال این سوال است که آیا بین ویژگی های شخصیتی(روان رنجور خویی ، برون‌گرایی ، گشودگی ، خوشایندی و باوجدان بودن) و جمعیت شناختی(سطح در آمد والدین، تحصیلات والدین، شغل والدین و جنسیت) با عملکرد تحصیلی داوطلبان کنکور ۹۶ رابطه وجود دارد یا خیر ؟
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش… ……………………………………………………………………………..۷
مقدمه. ۸
بیان مساله. ۹
ضرورت و اهمیت تحقیق.. ۱۲
اهداف تحقیق.. ۱۳
سوالات یا فرضیه‌های تخصصی: ۱۴
تعاریف متغیرها ۱۴
فصل دوم: مروری بر پیشینه پژوهش… ………………………………………………………………..۱۶
گفتار اول : شخصیت و نظریه های مربوط به آن.. ۱۷
اصطلاحات معادل شخصیت… ۲۲
جنبه های شخصیت و عوامل به وجود آورنده ی آن.. ۲۴
دیدگاه ها و نظریه های شخصیت… ۲۵
ریشه های تاریخی پنج عامل نیرومند شخصیت… ۳۴
چهار سطح انتزاع از رفتارهای خاص تا عوامل.. ۳۷
ارزشیابی کلی از رویکرد های صفات… ۴۴
گفتار دوم : مبانی نظری عملکرد تحصیلی.. ۴۶
دیدگاههای مختلف درباره عملکرد تحصیلی : ۴۷
عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی: ۴۸
افت تحصیلی.. ۵۰
اثرات کنکور. ۵۸
ویژگی های شخصیتی ، پیشرفت تحصیلی و اطلاعات جمعیت شناختی.. ۶۱
ویژگی های جمعیت شناختی.. ۶۴
پیشینه پژوهشی داخل و خارج کشور. ۶۵
پیشینه داخلی : ۶۵
پیشینه خارجی : ۶۹
فصل سوم: روش شناسی پژوهش… ……………………………………………………………………..۷۱
طرح پژوهش…. ۷۲
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری.. ۷۳
روش جمع آوری داده ها ۷۳
ابزارهای پژوهش…. ۷۴
روش های تجزیه و تحلیل داده ها ۷۶
ملاحظات اخلاقی.. ۷۶
فصل چهارم: توصیف وتحلیل داده ها …………………………………………………………………۷۸
مقدمه. ۷۹
توصیف داده ها ۷۹
تحلیل داده ها ۸۳
استنباط آماری داده ها ۸۳
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………….. ۸۹
مقدمه. ۹۰
خلاصه تحقیق.. ۹۱
یافته های تحقیق.. ۹۱
نتیجه گیری کلی.. ۹۶
محدودیت‌های پژوهش…. ۹۷
پیشنهادهای تحقیق.. ۹۸
پیشنهادهای پژوهشی.. ۹۸
پیشنهادهای کاربردی.. ۹۸
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.