تاثیر کیفیت اقلام تعهدی، اهرم مالی و نرخ بازده دارایی ها بر بدهی بانکی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار

تاثیر کیفیت اقلام تعهدی، اهرم مالی و نرخ بازده دارایی ها بر بدهی بانکی  شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار

چکیده

یکی از بخش های مهم هر سیستم حسابداری ، اقلام تعهدی است. اقلام تعهدی باعث می‌گردند تا سود یک شرکت از ویژگی به موقع بودن برخوردار گردد ولی این ویژگی سود باعث می شود تا سود بیشتر از آن که نقد باشد فقط به هنگام باشد. بنابراین بیشترین میزان حساسیت سرمایه گذاری در شرکت ها متوجه اقلام تعهدی خواهد بود . به بیان دیگر می توان گفت که، در سیستم های پیشرفته حسابداری، اقلام تعهدی نمی‌توانند اطلاعات مفیدی را همچون سیستم های ساده نقدی برای استفاده کنندگان از گزارشگری مالی ایجاد کنند. اقلام تعهدی به اقلامی گفته می شود که موجب به تعویق افتادن ثبت درآمدها و هزینه ها می‌شوند و یا می‌توان اقلام تعهدی را به عنوان انتقال دهنده وجه نقد به زمان دیگر معرفی کرد؛ بدین معنی که پرداخت ها و دریافت های وجه نقد، به درستی در اقلام تعهدی ثبت شده مندرج است و این موضوع موجب می شود این اقلام، واقعیت های اقتصادی شرکت را بهتر نمایش دهند. هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر کیفیت اقلام تعهدی، اهرم مالی و نرخ بازده دارایی ها بر بدهی بانکی  شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشد. جامعه آماری این پژوهش، شامل تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یک دوره زمانی شش ساله، از ابتدای سال ۱۳۸۸تا پایان سال ۱۳۹۳ می‌باشد.  نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که بین کیفیت اقلام تعهدی و بدهی بانکی شرکت ها رابطه معنی داری وجود ندارد. نتایج همچنین نشان می دهد که بین اهرم مالی و بدهی بانکی شرکت ها رابطه معنی داری وجود دارد و نرخ بازده دارایی ها رابطه معناداری با بدهی بانکی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار دارد.

کلمات کلیدی: اقلام تعهدی- اهرم مالی- بازده دارائی ها- بدهی بانکی – داده های ترکیبی

بیان مساله

محاسبه کیفیت سود و اقلام تعهدی در ظاهر موضوعی ساده به نظر می رسد ولی در عمل محاسبه آن بسیار دشوار، پیچیده و وقت گیر است.دلیل آن نیز این است که سود از عناصر مهمی همچون درآمد یا فروش، بهای تمام شده، سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی تشکیل گردیده که محاسبه هر یک از آنها نیز می تواند در طی دوره مالی، تحت تاثیر روش های گوناگون حسابداری، برآوردها، تخمین ها ، قضاوت های متنوع و یا حتی تصمیمات عملیاتی از جمله به تعویق انداختن برخی هزینه ها نظیر هزینه های تبلیغاتی، کاهش بودجه پژوهش و توسعه و یا تاخیر یا تعجیل در ثبت درآمدها و هزینه ها قرار گیرد. نکته مهم تر اینکه مدل ها و رویکردهای متفاوتی نیز برای محاسبه کیفیت اقلام تعهدی وجود دارد که هریک می تواند به نتایج گوناگونی منجر گردد و بعضی از این مدل ها نیز به دلیل کمبود منابع اطلاعاتی، قابلیت پیاده سازی در بازار اقتصادی ایران را ندارند (نوروش و ناظمی، ۱۳۸۵).

یکی از بخش های مهم هر سیستم حسابداری ، اقلام تعهدی است . به عنوان مثال اقلام تعهدی باعث می گردند تا سود یک شرکت از ویژگی به موقع بودن برخوردار گردد. ولی این ویژگی سود باعث می شود. تا سود بیشتر از آن که نقد باشد فقط به هنگام باشد. بنابراین بیشترین میزان حساسیت سرمایه گذاری در شرکت ها متوجه اقلام تعهدی خواهد بود . به بیان دیگر می توان گفت که، در سیستم های پیشرفته حسابداری، اقلام تعهدی نمی توانند اطلاعات مفیدی را همچون سیستم های ساده نقدی برای استفاده کنندگان از گزارشگری مالی ایجاد کنند (چن، ۲۰۰۵).

سود حسابداری از دو قسمت عمده تشکیل یافته است: قسمتی از آن نقدی است؛ یعنی وجه نقد به دست آمده طی یک دوره در داخل این سود قرار دارد و قسمتی دیگر از آن را اقلام تعهدی تشکیل میدهد. بخش تعهدی سود بمراتب از بخش نقدی آن اهمیت بیشتری در ارزیابی عملکرد شرکت دارد. وجه نقد به دست آمده طی یک دوره مالی، اطلاعات مربوطی به شمار نمی آید؛ چون وجه نقد شناسایی شده مشکلات «زمانبندی» و «تطابق»  را دارد که می تواند به اندازه گیری غیرصحیح عملکرد شرکت منجر شود. اقلام تعهدی برای تشخیص کیفیت سود شاخص مهمی است و در ارزشیابی سهام کاربرد دارد. نقش اقلام تعهدی در تغییر یا اصلاح شناسایی جریانهای نقد است و مبالغ تعدیل شده (سود تعدیلی) طبق بیانیه مفاهیم حسابداری شماره یک معیاری بهتر برای اندازه گیری عملکرد شرکت است. به هر حال، اقلام تعهدی اغلب بر مبنای فرض ها و براوردهایی است که اگر اشتباه باشد باید در اقلام تعهدی و سود آینده اصلاح شود. بنابراین، کیفیت اقلام تعهدی و سود با توجه به اندازه خطاهای براورد آنها کاهش می یابد(ظریف فرد، ۱۳۸۷). اقلام تعهدی به عنوان تفاوت بین سود حسابداری و جریان وجه نقد تعریف شده است. فرض می شود که جریان وجه نقد، اصلی ترین عنصری است که سرمایه گذاران به آن ارزش می دهند و با توجه به آن، کیفیت اقلام تعهدی مرتبط با سود حسابداری را شناسایی می کنند. در واقع می توان برای سرمایه گذاران، کیفیت اقلام تعهدی را درجه نزدیکی سود شرکت با میزان جریان های نقدی ایجاد شده تعریف کرد. بنابراین کیفیت اقلام تعهدی ضعیف این درجه نزدیکی راکاهش میدهد و باعث می شود که ریسک سرمایه گذار در ارتباط با تصمیم گیری در مورد شرکت خاص افزایش یابد (فرانسیس، ۲۰۰۴).

متغیر وابسته این پژوهش بدهی بانکی و متغیرهای مستقل این تحقیق کیفیت اقلام بدهی، نرخ بازده دارائی کل،  اهرم مالی هستند. برخی از متغیرهای کنترل این تحقیق نیز عبارتند از: فرصت های رشد، اندازه شرکت و …

دلیل استفاده از متغیرهای کنترلی در این پژوهش، کنترل تأثیر عوامل شناخته شده و ناشناخته در رابطه ی بین متغیر وابسته و مستقل اصلی است . این متغیرها در متون گذشته شبیه به موضوع این پژوهش استفاده شده است.

فهرست مطالب

چکیده. ۱

فصل اول: کلیات تحقیق

۱-۱- مقدمه. ۳

۱-۲- بیان مسأله. ۳

۱-۳- فرضیه‌ها یا پرسشهای تحقیق.. ۵

۱-۴- اهداف تحقیق.. ۵

۱-۴-۱- هدف کلی.. ۵

۱-۴-۲- اهداف فرعی.. ۵

۱-۴-۳- هدف کاربردی.. ۶

۱-۵- روش تحقیق.. ۶

۱-۶- روش گردآوری اطلاعات… ۶

۱-۷- ابزار گردآوری اطلاعات… ۶

۱-۸- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… ۷

فصل دوم. مبانی نظری و پیشینه تحقیق… ۸

۲-۱- مقدمه. ۹

۲-۲-  ساختار سرمایه. ۹

۲-۳-  انواع ساختار سرمایه. ۱۰

۲-۳-۱– شرکتهای تمام سرمایهای (غیر اهرمی) ۱۰

۲-۳-۲- شرکتهای اهرمی.. ۱۱

۲-۴- اهرم مالی.. ۱۱

۲-۴-۱- مزایا و معایب استفاده از بدهی در ساختار سرمایه. ۱۴

۲-۴-۱-۱- مزایای استفاده از بدهی در ساختار سرمایه. ۱۴

۲-۴-۱-۲- معایب استفاده از بدهی در ساختار سرمایه. ۱۴

۲-۵- عملکرد شرکت ها ۱۵

۲-۵-۱- شاخص های سنجش عملکرد (سنتی ونوین) ۱۶

۲-۵-۲- شاخصهای غیر مالی.. ۱۷

۲-۵-۳- شاخص های مالی و استراتژی شرکت‌ها ۱۸

۲-۵-۴- معیارهای مالی سنتی.. ۱۸

۲-۶-  معیارهای ارزیابی عملکرد شرکت… ۲۲

۲-۶-۱-  سود. ۲۲

۲-۶-۲- سود هر سهم.. ۲۳

۲-۶-۳– رشد سود. ۲۴

۲-۶-۴ –نرخ بازده سرمایه گذاری.. ۲۴

۲-۷- اقلام تعهدی.. ۲۸

۲-۷-۱- نقش واهمیت اقلام تعهدی.. ۲۹

۲-۷-۲- دلایل بررسی ناهنجاری اقلام تعهدی در ادبیات موضوعی.. ۳۰

۲-۷-۳- کیفیت اقلام تعهدی.. ۳۲

۲-۸- بدهی.. ۳۲

۲-۱۰- پیشینه. ۳۵

فصل سوم. روش‌شناسی تحقیق و معرفی الگوی پژوهش….. ۵۰

۳-۱ مقدمه. ۵۱

۳-۲- روش تحقیق.. ۵۱

۳-۳- جامعه و نمونه آماری.. ۵۲

۳-۴- روش گردآوری اطلاعات… ۵۴

۳-۵-  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… ۵۴

۳-۶- مدل‌سازی در قالب داده‌های پانل.. ۵۵

۳-۷- مزایای استفاده از داده‌های پانل.. ۵۵

۳-۸- مدل کلی داده‌های پانل.. ۵۷

۳-۹- روش‌های اقتصادسنجی داده‌های ترکیبی.. ۵۹

۳-۱۰- تخمین زن‌های اثرات ثابت و تصادفی.. ۵۹

۳-۱۱- آزمون‌های الگوی داده‌های ترکیبی.. ۶۱

۳-۱۱-۱- آزمون لیمر. ۶۱

۳-۱۱-۲- آزمون هاسمن.. ۶۳

۳-۱۱-۳- آزمون ایستایی متغیرها (ریشه واحد) ۶۴

۳-۱۲- مدل و متغیرهای تحقیق.. ۶۴

فصل چهارم. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تخمین مدل.. ۶۷

۴-۱- مقدمه. ۶۸

۴-۲- آمار توصیفی.. ۶۸

۴-۳- آزمون مانایی متغیرها (ریشه واحد) ۷۱

۴-۴- ازمون فرضیات… ۷۲

۴-۴-۱- اندازه گیری کیفیت اقلام تعهدی.. ۷۲

۴-۵- برآورد مدل تحقیق.. ۷۴

فصل پنجم..خلاصه، نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها ۸۰

۵-۱- مقدمه. ۸۱

۵-۲- خلاصه فصل‌ها ۸۱

۵-۳- نتایج.. ۸۲

۵-۴- پیشنهادها ۸۴

فهرست منابع.. ۸۹

Abstract 93