سمینار ارائه مدلی برای فرآیندهای مدیریت دانش در زنجیره تامین پایدار
چکیده
با توجه به اهمیت مدیریت دانش برای حضور مستمر سازمانها در دنیای رقابت و تجارت، این علم به طور فزایندهای به عنوان عنصری مهم و حیاتی در استراتژی سازمانها در نظر گرفته میشود. در اقتصاد امروز رقابت دیگر صرفا میان شرکتها نیست بلکه این زنجیرههای تامین هستند که به رقابت با هم میپردازند، در اهمیت استقرار مدیریت دانش باید گفت که بسیاری از کشورهای صنعتی و پیشرفته و درحال‌توسعه بدان متوسل شده‌اند تا بتوانند مهارت‌های خود را ارتقاء داده و به بازارهای بین‌المللی راه پیدا کنند. بنابراین مطالعه و بررسی جامع عوامل مؤثر و اثرگذار بر استقرار مدیریت دانش و بررسی میزان اهمیت این عوامل از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش مدلی برای فرایندهای مدیریت دانش در زنجیره تامین سبز (پایدار) ارائه می شود، از این رو به انجام پژوهش میدانی به روش مصاحبه با نخبگان در شرکت های مورد بررسی پرداخته خواهد شد. اهداف اصلی این پژوهش شامل شناسایی شاخصها و زیرشاخصهای دخیل بر پیادهسازی مدیریت دانش در شرکتهای دانش بنیان، بررسی رابطه میان شاخصهای مدیریت دانش و زنجیره تامین سبز با استفاده از تکنیک نقشه شناختی فازی و تحلیل شبکه های اجتماعی می باشد. در این تحقیق در فاز اول یک پرسشنامه شامل چند سوال جند گزینهای و چند سوال باز به نمایندگان شرکت ارائه شده است که مولفههای مورد بررسی و ارزیابی در ادامه تحقیق را مشخص میکند، در فاز دوم این مولفههای تعیین شده به عنوان پرسشنامه اصلی پژوهش به نخبگان شرکت ارائه شده است، خروجی این پرسشنامه توسط دو تکنیک نقشه شناختی فازی و تحلیل شبکههای اجتماعی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
کلمات کلیدی: مدیریت دانش، زنجیره تامین، پایدار، زنجیره تامین سبز، نقشه شناختی فازی، تحلیل شبکه اجتماعی.
مقدمه
در یک دهه گذشته تغییرات بسیار وسیع و پرشتابی را در صحنه تجارت شاهد بوده ایم. با افزایش سرعت این تغییرات که ناشی از تغییر در فن آوری ها , فعالیت آزادانه و نزدیکی بازارهای جهانی , افزایش فن آوری ها کاهش مستمر چرخه زندگی محصولات , کمرنگ شدن فاصله مکانی و زمانی در فضای فن آوری اطلاعات بوده است. سازمان ها با بازارهایی روبه رو شده اند که وجود رقابت شدید و نیازهای جدید و رو به رشد مشتریان از ویژگی های منحصر به فرد آن محسوب می شود. بنابراین سازمان ها به این نتیجه رسیده اند که برای حفظ بقا و ماندگاری خود در این بازار لازم است هرچه سریع تر خود را با تغییرات مستمر هماهنگ سازند و به بیان دیگر باید با آینده نگری مبتنی بر بازار بر اساس دانش روز به فعالیت های خود ادامه دهند، ( برومند، ۱۳۹۹).
با توجه به روند رو به گسترش جهانی شدن و افزایش رقابت در بازارهای جهانی ، شرکتها در سالهای آینده ناگزیر به پیوستن به بازارهای جهانی خواهند بود و برای انجام این کار وجود آمادگی لازم از جهات مختلف امری ضروری به نظر می رسد. از مهمترین ابزارهای مورد استفاده جهت کسب این آمادگی می توان به عامل [۱]فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره کرد که با استفاده از آن قادر خواهیم بود هر چه سریع تر این مسیر را طی کنیم. یکی از ابزارهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات که نقش مهمی در یکپارچگی اطلاعات و عملیات موجود در موسسات داشته و نهایتاً با استفاده از امکانات خاص زمینه را برای پیوستن به بازارهای جهانی فراهم می سازد ، سیستمهای برنامه ریزی منابع سازمان یا ERP می باشد که در حال حاضر بعنوان یکی از آخرین ابزارهای برنامه ریزی و مدیریت در جهان مطرح می باشد. این سیستمها قادرند با بهره گیری از [۲]فناوری اطلاعات ، سیستم ها و عملیات موجود در سازمانها را یکپارچه کرده و در قالب یک پایگاه اطلاعاتی واحد در دسترس قرار دهند، ( برومند، ۱۳۹۹).
برای نیل به چنین اهدافی تنها برخورداری از اطلاعات مهم و اساسی در مورد این بازار کافی نیست. بلکه استفاده بهینه از انبوه اطلاعات موجود در گرداگرد سازمان از دغدغه های اصلی مدیران به شمار می رود. استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارا و یکپارچه که بتواند همه فعالیت ها و وظایف موجود در یک سازمان را تحت پوشش قرار داده و اطلاعات لازم و ضروری را به موقع در اختیار استفاده کنندگان آن قرار دهد یکی از ابزارهای مفیدی است که سازمان ها برای افزایش قابلیت های خود با بهبود عملکرد تصمیم گیری بهتر و دستیابی به مزیت رقابتی از آن استفاده می کنند، ( برومند، ۱۳۹۹).
بیان مساله
امروزه سازمانها برای این‌که بتوانند در دنیای تجارت و رقابت، حضور مستمر و پایدار داشته باشند، باید حول محور علم و دانش فعالیت کنند. در حال حاضر مدیریت دانش به‌طور فزایندهای به عنوان عنصری مهم و حیاتی در استراتژی سازمانها در نظر گرفته میشود. همچنین دانش بایستی آزادانه در سرتاسر سازمان جریان یابد و هرچه بهتر انتشار یابد، احتمال نوآوری بیشتر است زیرا افراد بیشتری در سطوح و دوایر مختلف سازمان در معرض دانش جدید بیشتری قرار می‌گیرند که با دانش فعلی آن‌ها تعامل می‌‌یابد. موفقیت نظام‌های مدیریت دانش بستگی به استفاده مؤثر توسط کاربران دارد. در متون مطالعات زیادی در رابطه با عوامل موفقیت یا شکست نظام‌های مدیریت دانش وجود دارد. نظام مدیریت دانش الزامات ضروری برای اجرای فرآیندهای مدیریت دانش را برای سازمانها فراهم میکند که مدل‌های مختلفی از نظام‌های مدیریت دانش وجود دارد، (بهرامی و خدیور، ۱۳۹۹).
در محیطی که بازارها و فناوری‌ها به سرعت در حال تغییر هستند، سازمان‌های دانش بنیان منعطف و مستقل، ساختارهای سازمانی بهینه به شمار می‌آیند که دانش درون و بیرون سازمان را با هم تلفیق کرده و محصولات و خدمات جدیدی را ارائه می‌دهند. بسیاری از سازمانها به‌عنوان کسب‌وکارهای دانش‌مدار مطرح می‌باشند که مدیریت دانش در آن‌ها اساس کار را تشکیل می‌دهد. امروزه سازمان‌هایی که رقابت‌مندی در بازار را موضوع محوری برای خود قلمداد می‌کنند، مدیریت دانش را به‌عنوان یکی از فعالیت‌های مطرح برای اثربخشی فعالیت‌هایشان در نظر می‌گیرند. از سوی دیگر ازآنجایی‌که نرخ شکست پروژههای مدیریت دانش قابل‌توجه است، شناخت عوامل اساسی موفقیت می‌تواند کسب‌وکارها را در نیازسنجی، برنامه‌ریزی، اجرا و پیادهسازی مدیریت دانش یاری دهد تا احتمال شکست پروژههای مدیریت دانش کاهش یابد. اهمیت و کاربرد اصلی عوامل اساسی موفقیت یا شکست مدیریت دانش در این است که با شناسایی و نظارت بر این عوامل، سازمان می‌تواند به پیادهسازی موفقیت‌آمیز مدیریت دانش اطمینان داشته باشد. بنابراین، هر فعالیتی که سازمان در پیادهسازی مدیریت دانش انجام می‌دهد باید پیشاپیش بررسی و برنامه‌ریزی برای عملکرد مطلوب و مناسب در عوامل موفقیت را انجام داده باشد. در اقتصاد امروز، رقابت دیگر در برابر شرکت نیست، بلکه این زنجیره های تامین هستند که به رقابت با هم می پردازند . زنجیره تامین شامل تمام مراحلی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در تحقق نیاز های مشتری مشارکت دارند و شامل طیفی از مشتریان نهایی تا تامین کنندگان اولیه خواهد بود، (بهرامی و خدیور، ۱۳۹۹).
هدف اصلی زنجیره تامین را می توان دستیابی به بیشترین ارزش برای مشتری دانست. بنابراین با توجه به این توضیحات بررسی مدیریت دانش در زنجیره تامین امری ضروری است، چرا که هر دو موضوع ، به دنبال رسیدن به مزیتی رقابتی جهت ارایه بیشترین ارزش به مشتری نهایی هستند. در این پژوهش، مدلی برای فرآیندهای مدیریت دانش در زنجیره تامین ارائه خواهد شد که از این رو به انجام پژوهش میدانی به روش مصاحبه با مدیران در سازمان دانش بنیان پرداخته می شود.
اهمیت و ضرورت تحقیق
در اهمیت استقرار مدیریت دانش باید گفت که بسیاری از کشورهای صنعتی و پیشرفته و درحال‌توسعه بدان متوسل شده‌اند تا بتوانند مهارت‌های خود را ارتقاء داده و به بازارهای بین‌المللی راه پیدا کنند. مدیریت منابع دانشی سازمان در هر سازمانی، امری خطیر به شمار می‌آید. تحقیقـات انجام‌شده در سازمان‌های موفق نشان داده است که بهره‌وری، سودآوری، واکنش سریع به نیـاز مـشتری، کاهش هزینه و بالاخره کیفیت مطلوب از آن شرکت‌هایی نیست که سـرمایه، ماشـین‌آلات و نیروی انسانی بیشتری دارند. سـازمان‌هـای موفـق آن‌هـایی هستند که دانش کارکنان خود را به توانایی سازمانی تبدیل می‌کنند.
مطالعات انجام‌شده در خصوص اجرای مدیریت دانش نیز در کشورهای توسعه‌یافته به‌طور گسترده‌ای بر روی سازمان‌های بزرگ متمرکز بوده است. بنابراین، عوامل موجود مرتبط با سازمان‌های بزرگ است و منعکس‌کننده موقعیت و نیازهای این دسته از سازمانها می‌باشد. پیادهسازی این عوامل در محیط کسب‌وکارهای کوچک و متوسط بدون فهم شرایط ویژه و خاص آن‌ها نمی‌تواند مناسب باشد. بنابراین نیازی ضروری به توسعه رویکردهای مناسب مدیریت دانش، در کسب‌وکارهای مختلف وجود دارد. اجرای موفقیت آمیز مدیریت دانش نیازمند شناسایی عوامل موثر بر روی آن می‌باشد زیرا همانطور که گفته شد چون ماهیت شرکتها با هم متفاوت می‌باشد نمی‌توان عوامل موثر در یک شرکت را به بقیه شرکتها و سازمانها منتقل کرد. بنابراین مطالعه و بررسی جامع عوامل مؤثر و اثرگذار بر استقرار مدیریت دانش و بررسی میزان اهمیت این عوامل از اهمیت بالایی برخوردار است.
فهرست مطالب
۱- فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه. ۳
۱-۲- بیان مساله. ۴
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق. ۵
۱-۴- اهداف.. ۶
۱-۵- سوالات تحقیق. ۶
۱-۶- روش تحقیق. ۶
۱-۷- تعاریف واژه ها ۷
۲- فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه. ۱۰
۲-۲- زنجیره تأمین.. ۱۰
۲-۳- تعریف مدیریت زنجیره تأمین.. ۱۱
۲-۴- تاریخچه مدیریت زنجیره تأمین.. ۱۲
۲-۵- عملیات مدیریت زنجیرۀ تأمین و عملکرد شرکت.. ۱۲
۲-۶- مشکلات زنجیرۀ تأمین.. ۱۴
۲-۶-۱- عدم اطمینان. ۱۴
۲-۶-۲- عدم هماهنگی.. ۱۴
۲-۷- معیارهای عملکرد زنجیره تأمین.. ۱۵
۲-۸- رقابت واقعی در محیط کسب و کار بین زنجیره های تأمین.. ۱۶
۲-۹- مطالعه اهمیت و کاربرد فناوری اطلاعات در مدیریت زنجیره تأمین.. ۱۷
۲-۱۰- نقش و اهمیت اطلاعات در زنجیره تأمین.. ۱۹
۲-۱۱- مشخصه های زنجیره تأمین با رویکرد جریان اطلاعات.. ۲۰
۲-۱۱-۱- پوشش گسترده ۲۰
۲-۱۱-۲- کانال های دستیابی بیشتر. ۲۱
۲-۱۱-۳- اطلاعات با کیفیت بالا. ۲۱
۲-۱۱-۴- یکپارچگی با تأمین کنندگان و رابطه آن با عملکرد شرکت.. ۲۱
۲-۱۱-۵- یکپارچگی داخلی و رابطه آن با عملکرد شرکت.. ۲۲
۲-۱۱-۶- یکپارچگی با مشتریان و رابطه آن با عملکرد شرکت.. ۲۲
۲-۱۲- چالش های زنجیره تامین.. ۲۳
۲-۱۲-۱- وظیفه ۱: طراحی زنجیره تامین به منظور کسب مزیت استراتژیک… ۲۳
۲-۱۲-۲- وظیفه ۲: پیادهسازی روابط مشارکتی.. ۲۳
۲-۱۲-۳- وظیفه ۳: تحمیل شراکتهای زنجیره تامین.. ۲۳
۲-۱۲-۴- وظیفه ۴: مدیریت اطلاعات زنجیره تامین.. ۲۴
۲-۱۲-۵- وظیفه ۵: زودودن هزینه از زنجیرهتامین.. ۲۴
۲-۱۳- مشکلات زنجیرۀ تأمین.. ۲۴
۲-۱۴- مفهوم مدیریت زنجیره تأمین سبز (پایدار) ۲۵
۲-۱۵- مزایای زنجیره تأمین سبز (پایدار) ۲۵
۲-۱۶- تفاوت بین مدیریت زنجیره تأمین سنتی و سبز. ۲۶
۲-۱۷- مدیریت دانش… ۲۷
۲-۱۸- تعاریف مدیریت دانش… ۲۸
۲-۱۹- اهمیت و ضرورت مدیریت دانش… ۲۹
۲-۲۰- تاریخچه مدیریت دانش… ۳۰
۲-۲۱- مفاهیم مدیریت دانش… ۳۱
۲-۲۱-۱- داده….. ۳۱
۲-۲۱-۲- اطلاعات.. ۳۲
۲-۲۱-۳- دانش.. ۳۳
۲-۲۲- مکاتب مدیریت دانش… ۳۴
۲-۲۲-۱- مکتب اقتصادی.. ۳۴
۲-۲۲-۲- مکتب سازمانی.. ۳۴
۲-۲۲-۳- مدیریت دانش و مدیریت استراتژیک… ۳۵
۲-۲۳- پیشینه داخلی.. ۳۵
۲-۲۴- پیشینه خارجی.. ۳۸
۲-۲۵- جمع بندی.. ۴۰
۳- فصل سوم: روش اجرای تحقیق.. ۴۴
۳-۱- مقدمه. ۴۴
۳-۲- روش پژوهش… ۴۴
۳-۳- هدف پژوهش… ۴۵
۳-۴- نوع پژوهش و شیوه گردآوری.. ۴۵
۳-۵- روش های گردآوری اطلاعات.. ۴۶
۳-۶- طیف لیکرت.. ۴۶
۳-۷- روایی و پایایی تحقیق. ۴۷
۳-۸- روایی ابزار سنجش… ۴۷
۳-۹- اعتبار محتوا ۴۷
۳-۱۰- جامعه و نمونه آماری.. ۴۸
۳-۱۱- قلمرو پژوهش… ۴۹
۳-۱۲- روش تحلیل داده‌ها ۴۹
۳-۱۳- نقشه شناختی فازی.. ۴۹
۳-۱۴- تحلیل شبکه های اجتماعی.. ۵۰
۳-۱۵- مدل های مدیریت دانش و زنجیره تامین سبز در تحقیق حاضر. ۵۲
۳-۱۵-۱- مدل مدیریت دانش… ۵۲
۳-۱۵-۲- مدل زنجیره تامین سبز. ۵۳
فهرست منابع و مآخذ. ۵۴
چکیده انگلیسی.. ۵۶
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.