عوامل موثر بر تغییرحسابرسان مستقل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

عوامل موثر بر تغییرحسابرسان مستقل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

مقدمه

گسترش و پیچیدگی روز افزون شرکتها ،ضرورت وجود فرآیندهایی برای تهیه اطلاعات مورد نیاز تصمیم گیران را اجتناب ناپذیر می سازد، و گسترش  نیاز به حسابرسی به عنوان قسمتی از فرآیند انتقال اطلاعات مالی نیز در همین راستا است. حرفه حسابرسی در بیست سال اخیر تغییرات سریع و در خور توجهی داشته است. عدم وجود مقررات مستحکم در بازار کار حسابرسی، به مؤسسات حسابرسی اجازه داده بیشتر اهداف اقتصادی را دنبال کنند و در جستجوی رشد درآمد خود وکاهش هزینه ها در هر کار حسابرسی باشند. در چنین وضعیتی، حسابرسی موفق است که، بتواند با توجه به ویژگی های واحد مورد رسیدگی، بهترین برآورد را از بالاترین حق‌الزحمه خود داشته باشد تا ضمن حفظ کیفیت کار، آنرا با حداقل هزینه انجام دهد.

فصل اول به بیان کلیات پژوهش اختصاص دارد، لذا در ابتدا به شرح و بیان مساله پژوهش پرداخته شده است آنگاه اهداف پژوهش طرح گردیده و سپس اهمیت و ارزش پژوهش و کاربرد نتایج بیان شده است، و در ادامه فرضیه ها و قلمرو پژوهش و روش پژوهش توضیح و د ر انتها نیز  واژه های کلیدی تعریف شده است.

بیان مساله

بازده اصلی کار حسابرسی گزارش حسابرس مستقل در مورد صورت­های مالی سالانه است که سهامداران را مورد خطاب قرار می­دهد. انجام یک حسابرسی با کیفیت مطلوب منوط به کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب برای حمایت از قضاوت صحیح و نتایج حاصل شده­ای است که گزارش حسابرسی بر آن متکی است. مساله‌ی تغییر حسابرس از دهه‌ی ۱۹۷۰ ایجاد شده است (نزری اس و همکاران ، ۲۰۱۲). ناثیر استقلال حسابرس ناشی از تغییر حسابرس است که تبدیل به یک مساله‌ی حیاتی علی‌الخصوص در کشورهای توسعه یافته شده است (چادگانی، محامد و جاری ، ۲۰۱۱). شرکت‌ها معمولا نیاز به سرمایه‌ی مالی زیادی به منظور تقویت فعالیت‌های خود دارند. برای این که شرکت‌ها دسترسی ساده به منابع سرمایه داشته باشند، آن‌ها را تشویق به تکیه بر خدمات حسابرسی مستقل برای افزایش اعتبار صورت‌های مالی خارجی آماده شده می‌کند، همانطور که عقیده‌ی حسابرسان، توجیه و قابلیت اطمینان را به صورت‌های مالی اضافه می‌کند (چنگ وان تنگ و همکاران ، ۲۰۱۴). گزارش‌های مالی قابل اطمینان، اطلاعات مورد نیاز مدیران، سرمایه‌گذاران، طلبکاران و دولت‌ها را فراهم می‌کند. کاربران صورت‌های مالی بر چنین اطلاعاتی پس از تایید قابلیت اطمینان این اطلاعات توسط حسابرس خارجی، که مستقل است، تکیه می‌کنند. شرکت‌ها از حسابرسان مشهور در حصول اطمینانِ سرمایه‌گذاران خارجی از اعتبار افشاگری‌های مالی، بهره می‌برند و از این‌رو، مسائل نمایندگی را کاهش می‌دهند (اندرسون و همکاران ، ۲۰۰۴). بنابراین، حسابرسان، یک نقش حاکمیت شرکتی را در نظارت فرایند گزارش مالی یک شرکت ایفا می‌کنند (آشبواح و ورفیلد ، ۲۰۰۳).

فاکتورهای مختلفی ممکن است روی تغییر حسابرسان تاثیر بگذارند، مانند عدم توافق درباره‌ی محتوای گزارش‌های مالی (آدامز و دیویس ، ۱۹۹۴) عدم توافق درباره‌ی عقیده‌ی حسابرس (هاسکینس و ویلیام ، ۱۹۹۰)، تغییر مدیریت (بیتی و فرنلی ، ۱۹۹۸)، حق الزحمه حسابرسی (آدامز و دیویس، ۱۹۹۴؛ اسماعیل و ایلاحمد ، ۲۰۰۸)، اندازه‌ی شرکت حسابرسی، تصدی حسابرس، شهرت شرکت حسابرسی و غیره.

این فاکتورها ممکن است موجب تغییر حسابرس شوند و استقلال حسابرس را نیز کاهش می‌دهند. این فاکتورها را می‌توان در دو دسته به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

1. فاکتورهای مربوط به حسابرسان: شامل هزینه‌های حسابرسان، عقیده‌ی حسابرس و کیفیت حسابرسی.
2. فاکتورهای مربوط به مشتری: شامل اندازه‌ی مشتری، مدیریت تغییر و شرایط مالی (تنش).

علاوه‌براین، مطالعات پیشین، دلایل دیگر بسیاری را برای تغییر حسابرسان شناسایی کرده‌اند، از جمله رشد تجارتی یا نیازمندی‌های برای روندهای جدید حسابرسی. هنگامی که شرکت‌ها نیاز به حسابرسی‌های پیچیده‌تری داشته باشند، ممکن است انتخاب حسابرسان مختلف ضروری شود. هنگام مواجهه با تصمیم‌گیری برای انتخاب یک حسابرس جدید، اغلب اوقات، یک شرکت، یک شرکت Big4 را انتخاب خواهد کرد (وینر ، ۲۰۱۲).

در سال های اخیر بعد از تشکیل جامعه حسابداران رسمی، پدیده تغییر حسابرس و در پی آن ارائه اظهار نظر مورد درخواست صاحبکار در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، به پدیدهای مرسوم تبدیل شده است. این موضوع می‌تواند قدرت حرفه‌ای و استقلال حسابرس را تحت الشعاع قرار داده و پیامدهای نامطلوبی را به همراه داشته باشد. از آنجا که گزارش حسابرسان در فرآیند تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی به عنوان یکی از اطلاعات سودمند در نظر گرفته می شود. از این رو هدف این پژوهش، عوامل موثر بر تغییرحسابرسان مستقل در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

اهداف علمی

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی عوامل موثربرتغییرحسابرسان مستقل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. اهداف فرعی تحقیق پیش رو به شرح زیر می باشد:

۱٫بررسی رابطه بین شرایط مالی مشتری و تغییر حسابرس.

۲٫بررسی رابطه بین حق الزحمه حسابرسی و تغییر حسابرس.

۳٫بررسی تاثیر سطوح رقابتی میان شرکت های حسابرسی بر تغییر حسابرس.

۴٫بررسی رابطه بین اندازه شرکت حسابرسی و تغییر حسابرس.

۵٫بررسی رابطه بین تغییر در مدیریت و تغییر حسابرس.

۶٫بررسی رابطه بین اظهار نظر حسابرس و تغییر حسابرس.

اهداف کاربردی

کمک به استفاده کنندگان اطلاعات صورت های مالی

کمک به سازمان بورس اوراق بهادار و مراجع قانون گذاری برای تدوین استانداردهای مناسب

اهمیت و ضرورت پژوهش

بر اساس تحقیقات استدلال شده است که شرکت‌ها از تغییر حسابرس برای اجتناب از گزارش‌های باکیفیت استفاده می‌کنند. یک گزارش باکیفیت ممکن است علامتی برای سرمایه‌گذاران باشد که مدیران، مباشران ضعیف امور شرکت هستند یا مدیران، اقدام به ارائه‌ی یک دیدگاه بیش از حد مطلوب از عملکرد شرکت کرده‌اند. علاوه‌براین، گزارش‌های باکیفیت موجب افت قیمت‌های سهام می‌شوند – این، بهره‌وری مدیریتی را کاهش می‌دهد اگر مدیران، مالک سهام‌های خود باشند یا جبران آن‌ها مربوط به ارزش بازار باشد (فرث ، ۱۹۷۸؛ بانکز و کینی ، ۱۹۸۲؛ فلیک و ویلسون ، ۱۹۹۴؛ چن و چرچ ، ۱۹۹۶؛ جونز ، ۱۹۹۶).

اگر مدیران علاقه‌ای به دریافت گزارش‌های باکیفیت نداشته باشند و روی انتصاب حسابرس تاثیر داشته باشند، در این صورت آن‌ها ممکن است سعی کنند که از تغییر حسابرس برای اجتناب از دریافت گزارش‌های باکیفیت استفاده کنند. تئوح  (۱۹۹۲)، اشاره کرد که مدیر به طور فعالیت از تصمیم تغییر حسابرس برای اجتناب از دریافت گزارش‌های باکیفیت استفاده می‌کند.

تغییر حسابرس ممکن است دارای تاثیر روی استقلال حسابرسی باشد و ممکن است اعتبار صورت‌های مالی حسابرسی شده را کاهش دهد (وو و کوه ، ۲۰۰۱). استقلال حسابرس به عنوان یکی از اصول مهم شغل حسابرس در نظر گرفته شود. استدلال می‌شود که اگر حسابرس نتواند اصل استقلال را حفظ کند در این صورت، ارزش صورت‌های مالی حسابرسی شده کاهش می‌یابد و این منجر به عدم قطعیت در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه می‌شود (میگز و همکاران ، ۱۹۷۴؛ AISG ۱۹۷۷).

حسابرسی مستقل، هزینه‌های نمایندگی را به وسیله‌ی بررسی درست بودن و کامل بودن صورت‌های مالی کاهش می‌دهد و به موجب آن، امکان قراردادهای دقیق‌تر و کارامدتر را بر اساس این صورت‌های مالی فراهم می‌کند (کوهن و همکاران ، ۲۰۰۲).

برخی از حسابرسان استدلال کردند که تصمیم به تغییر حسابرسان ناشی از اصل/مساله‌ی نمایندگی جداسازی مالکیت و کنترل یک شرکت است (جنسن و مکلینگ ، ۱۹۷۶) و جداسازی تصمیم‌گیری متحمل شونده‌ی ریسک و کارکردهای کنترل در شرکت‌ها است (فاما و جنسن ، ۱۹۸۳). حسابرسان، نقشی حیاتی را در کاهش ریسک اطلاعاتی برای همه‌ی کاربران گزارش‌های مالی ایفا می‌کنند، که دلیل اقتصادی اولیه پشت تقاضای برای حسابرسی و خدمات حسابرسی است. تصمیم تغییر حسابرس شامل تغییر حسابرس بی‌مسئولیت است که منجر به انتخاب مشتریان کیفیت تحت شرایط متغیر می‌شود (هاسون و همکاران ، ۲۰۰۰).

اهمیت پژوهش این است که به گونه تجربی به استفاده‌کنندگان اطلاعات حسابداری نشان می‌دهد که مدیران واحدهای تجاری همواره تلاش می‌کنند با سعی در تغییر حسابرس و دریافت گزارش حسابرسی مناسب عملکرد خود را مثبت جلوه دهند. بنابراین، نتایج این پژوهش می‌تواند مورد استفاده تدوین‌کنندگان استانداردها، سازمان بورس اوراق بهادار و سایر استفاده‌کنندگان قرار گیرد و آن‌ها را در تصمیم گیری مناسب در رابطه با تغییر حسابرس و نتایج و پیامدهای احتمالی آن برای حرفه حسابرسی، یاری کند.