یکی از معیارهای میزان تولید علم در هر کشوری، نگارش مقاله های علمی است. این مقاله ها هر اندازه در نشریه های علمی معتبر چاپ شود و هر چقدر کیفیت این آثار بالاتر باشد، می توان به آینده علمی کشور خوش بین تر بود. مقاله ها را می توان بر اساس هدف، موضوع، زبان، نوع نشریه و مخاطب به انواع گوناگونی طبقه بندی کرد. ازاینرو شناخت مجلات و مقالات علمی که دارای اعتبار کافی بهمنظور استناد علمی هستند از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اینکه مجلات علمی، تازه ترین و جدیدترین اطلاعات را درباره زمینه های علمی تخصصی ارائه می دهند، دانشجویان باید با چارچوب یک مقاله علمی آشنا باشند. در ادامه به دسته بندی انواع مقالات و مجلات علمی پرداخته می شود.
مقاله ISI (Institute for Scientific Information)
مؤسسه اطلاعات علمی یا ISI (Institute for Scientific Information)، موسسهای با تمرکز بر علمسنجی و انتشارات علمی است که در سال ۱۹۶۰ توسط یوجین گارفیلد تأسیس شد. این مؤسسه توسط مؤسسه علمی تامسون (https://www.thomsonreuters.com/en/about-us.html) در سال ۱۹۹۲ خریداری شد. ای اس ای نام موسسه و سازمانی ست برای اعتبار سنجی مقالات علمی، و باتوجه به این که این مجموعه به صورت تخصصی روی این موضوع کار می کند، به همین دلیل آی اس ای معیاری برای بررسی اعتبار یک مقاله علمی در سطح جهانی است .
مؤسسه ISI خدمات مربوط به پایگاههای داده، فهرست کتابها و مقالات را ارائه میدهد. بهطور اختصاصی این خدمات نمایهسازی نقلقولها و تحلیل آنها است که توسط خود گارفیلد پایهگذاری شده است، این خدمات شامل نگهداری داده ها و نقل قول های مقالات هزاران نشریه دانشگاهی است که این خدمات از طریق سرویس پایگاه دادهISI’s Web of Knowledge در دسترس است، این پایگاه داده به پژوهشگران این امکان را میدهد که بدانند کدام مقالهها بیشتر مورد ارجاع قرار گرفته و چه مقالاتی از این مقاله مطلبی را نقلقول کردهاند.
آیاِسآی، سالانه گزارشی را تحت عنوان گزارش استنادی مجلات علمی را که با سرواژه جِیسیآر (Journal Citation Reports) معروف است ارائه میکند که در آن مجلات نمایهشده در بانک اطلاعاتی خود را بر اساس شاخصی با عنوان ضریب تاثیر (Impact Factor) رتبهبندی میکند. این عامل همه ساله توسط ISI برمبنای ارجاعات به هر یک از مجلات علمی آن محاسبه می شود و نتیجه در گزارشات ارجاع مجله یا Journal Citation Reports منتشر می شود. در حال حاضر ضریب تاثیر یکی از شاخصهای اصلی برای اعتبار مجلات علمی محسوب میشود.
بانک اطلاعات ISI مرکزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترین مجلات علمی منتشرشده در دنیا به منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف می باشد. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI یکسری مراحل ارزیابی را پشت سر می گذارد. ازجمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتی ISI ، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقالات چاپ شده در آن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشرآن می باشد.
مقاله ISC
(Islamic World Science Citation Center)
پس از ISI (که همان پایگاه استنادی علمی است) و اسکوپوس در هلند که رتبه اول و دوم دنیا را در اختیار دارند، ISC (https://isc.gov.ir/fa ) نیز اولین نظام رتبه بندی استنادی در ایران می باشد و در صدد تجزیه و تحلیل مجلات علمی کشورهای اسلامی بر اساس معیارهای علم سنجی معتبر اسلامی می باشد . این پایگاه توسط مرکز منطقهای اطلاعرسانی علوم و فناوری شیراز تهیهشده است که بر اساس معیارهای علمی معتبر، مجلات علمی کشورهای اسلامی را تجزیهوتحلیل مینماید و در رتبه سوم سنجش عملکرد پژوهشی کشورهای عضو این مجموعه (۵۷ کشور) قرار دارد. چاپ مقاله معمولاً در نشریات داخلی ازجمله نشریات علمی- پژوهشی روند طولانیتری را نسبت به ISC طی میکنند که این روند ممکن است تا ۱ سال هم طول بکشد و بسیاری از افراد با این موضوع مشکلدارند درحالیکه ISC با معرفی بیش از ۸۰۰ مجله در داخل و خارج از کشور به پژوهشگران این فرصت را میدهد تا از این امکانات استفاده کنند و مقالات خود را در مجلات ISC به چاپ برسانند. پایگاه استنادی علوم جهان اسلامی شامل موارد زیر می باشد:
۱- گزارش های استنادی نشریات فارسی Persian Journal Citation Report
۲- گزارش های استنادی نشریات عربی Arabic Journal Citation Reports
3- گزارش های استنادی نشریات انگلیسی English Journal Citation Reports
۴- نمایه استنادی علوم ایران Persian Science Citation Index
۵- نمایه استنادی علوم جهان اسلام Islamic World Science Citation Index
6- طلایه داران علم ایران Persian Essential Science Indicator
۹- نظام آگاهی رسانی استنادی ایران Persian Citation Alert
10- نظام آگاهی رسانی نشریات علمی جهان اسلام ISC Current Awareness Services
11- نظام گزارش استنادی Citation Report
12- نظام شاخص های عملکردی نشریات فارسیPersian Journal Performance Indicator
۱۳- تحلیل پایگاه داده های نشریلت فارسی Analysis of Persian Journal Database
14- نظام تمام متن مقالات مجلات جهان اسلام ISC E-Journals
مقاله علمی پژوهشی وزارت علوم
مقالات علمی پژوهشی به آن دست از مقالاتی گفته می شود که حاصل پژوهش ها و تحقیقات توصیفی و آزمایشگاهی است. این نوع از مقالات از نتایج تحقیقات استخراج می شوند و به منظور منتشر کردن یافته ها و دست آوردهای تحقیقاتی و پژوهشی نوشته می شوند و در مسیر تولید دانش و توسعه آن کمک زیادی می کنند. یکی از ویژگیهای مهم این نوع از مقالات، اصالت و ابداع هست که پژوهشگران این حوزه باید توجه ویژه به آن داشته باشند به این معنا که موضوع انتخابی آنها برای اولین بار انتخابشده باشد یا به عبارت بهتر موضوع انتخابی آنها طرحی نوین در حوزه علمی موردنظر ارائه دهد. دف از این نوع مقاله کاربردها، روشها و مفاهیم و مشاهدات جدید در زمینه علمی باهدف پیشبرد مرزهای علم و فناوری است و به همین سبب به آن، مقاله علمی پژوهشی گفته میشود. گاهی ممکن است موضوع موردبررسی پژوهشگر نو و تازه نباشد اما با نگاهی نو و با ایجاد یک استدلال جدید همراه باشد که این خود نمونه دیگری از ارائه طرحی نوین است.
مقاله علمی ترویجی
مقاله علمی ترویجی ادبیات پژوهش موجود در یک فیلد خاص را خلاصه می کند و سعی دارد تا شرحی بر وضعیت کنونی موضوع مورد بررسی ارائه دهد. یک مقاله علمی ترویجی یا مرور ادبیات، اطلاعات منتشرشده در حوزه یک موضوع بخصوص در یک محدوده زمانی را موردبحث و بررسی قرار می دهد. مقاله علمی ترویجی (مرور ادبیات) می تواند خلاصه ای از مقالات علمی و منابع موجود باشد اما معمولاً سازمان دهی خاص خود را دارد و خلاصه و استنتاج ها را ترکیب می کند و اطلاعات را در ساختاری نو ارائه می دهد. مقاله علمی ترویجی می تواند تفسیری جدید از مقالات و کارهای قبلی ارائه دهد یا اطلاعاتی جدید را با تفاسیر قبلی در هم آمیزد، یا سیر جریان پیشرفت فکری حوزه مورد بحث مربوط به آن را ترسیم کند. مقاله علمی ترویجی بسته به موقعیت ممکن است مقالات و منابع را مورد ارزیابی قرار دهد و مناسب ترین و مربوط ترین منابع را به خواننده پیشنهاد کند. این مقالات بر پایه جابهجایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مسئله ای کمک می نمایند.
مقاله علمی کنفرانسی
این قبیل مقالات یک مقاله تحقیقی پژوهشی است که عموماً توسط یک یا چند نفر گردآوری میشود و همه مقالات تا حد امکان در کنفرانس ها پذیرفته می شود. پایگاه استنادی مقالات کنفرانسی در ایران سیویلیکا (https://www.civilica.com/papersearch ) نام دارد که تمامی کنفرانس های ملی و بین المللی در این پایگاه نمایه می شوند. برای ارسال مقالات کنفرانسی مهلت (Dead Line) در نظر می گیرند و اگر ارسال مقاله بعد از مهلت ارسال انجام شود رد می شود و برای داوری ارسال نمی شود. بعد از ارسال به موقع مقاله توسط گروه داوری که متشکل از چند نفر متخصص و آگاه به موضوع مقاله هست مورد ارزیابی و داوری قرار می گیرد. برای ارسال مقالات در کنفرانسها باید مبلغی پرداخت شود. البته لازم به ذکر است که این نوع از مقالات در صورت داشتن بار علمی و پژوهشی مناسب در ژورنالها هم چاپ میشوند. البته تفاوتی که مقالات ژورنالی با مقالات کنفرانسی دارند این مسئله است که در مقالات کنفرانسی اکثراً تمام مقالات به چاپ خواهند رسید ولی در مقالات ژورنالی اکثر مقالات رد میشوند مگر اینکه توجیه خوبی برای پذیرش و چاپشان وجود داشته باشد.
مطالب مرتبط
کارگاه مقاله نویسی-آموزش خصوصی مقاله نویسی
بهترین سایتهای دانلود رایگان مقالات داخلی و خارجی